بهترین راه جلوگیری از پوكی استخوان

دكتر رضا محتشمی (متخصص بیماری‌های روماتولوژی) در رابطه با مشكلات پوكی استخوان در برنامه ساختمان پزشكان رادیو جوان عنوان كرد: فرایند پوكی استخوان، روندی طبیعی است كه در همه انسان‌ها رخ می‌دهد و به توده استخوانی افراد بستگی دارد. به بیان دیگر؛ استخوان‌سازی به فرایند ایجاد بافت استخوانی گفته می‌شود كه در طول رشد جنینی شروع می‌شود و با تغییرات جزئی فردی تا اوایل بزرگسالی ادامه می‌یابد. استخوان‌سازی دو نوع است؛ داخل غشایی و درون غشایی كه در شكل گیری و رشد استخوان‌های جدید و تقویت استخوان‌های موجود بسیار مؤثر هستند.

وی در ادامه افزود: سلامت و استحكام استخوان‌های ما متكی به یك رژیم غذایی متعادل و جریان ثابت مواد مغذی است. كلسیم كافی برای حفظ سلامت استخوان‌ها و ویتامین D برای كمك به جذب كلسیم در بدن نیاز دارید. سلامت ضعیف استخوان می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌هایی مانند راشیتیسم و پوكی استخوان شود و خطر شكستگی استخوان در اثر افتادن را در سنین بالاتر افزایش دهد. استخوان‌ها نقش‌های زیادی در بدن ایفا می‌كنند در حالی كه ساختن استخوان‌های قوی و سالم در دوران كودكی و نوجوانی بسیار مهم است.

این متخصص بیماری‌های روماتولوژی با اشاره به روند پوكی استخوان متذكر شد كه پوكی استخوان یك بیماری شایع متابولیك استخوان است كه در آن كاهش توده استخوانی رخ می‌دهد. در این بیماری عناصر تشكیل دهنده استخوان از نظر كیفیت تغییر نكرده؛ ولی كمیت آنها كاهش می‌یابد. این بیماری در افراد مسن یك پدیده فیزیولوژیك مسن محسوب می‌شود؛ لذا با افزایش سن احتمال بروز آن افزایش می‌یابد. زمانی كه بدن به كلسیم نیاز داشته باشد، تجزیه شده و استخوان‌ها بازسازی می‌شود. این فرایند كه بازسازی استخوان نامیده می‌شود، كلسیم مورد نیاز بدن را تأمین می‌كند و در عین حال استخوان‌ها را قوی نگه می‌دارد. تا حدود 30 سالگی، به طور معمول بیشتر از آنچه كه از دست می‌دهید، استخوان ساخته می‌شود. پس از 35 سالگی، تجزیه سریع‌تر از تشكیل استخوان اتفاق می‌افتد كه باعث از بین رفتن تدریجی توده استخوانی می‌شود؛ بنابراین اگر پوكی استخوان دارید، توده استخوانی را با سرعت بیشتری از دست می‌دهید.

دكتر رضا محتشمی همچنین تأكید كرد: استخوان‌ها از بافت‌های زنده و در حال رشد ساخته شده‌اند. به نوعی متوان داخل استخوان‌های سالم را به یك اسفنج تشبیه كرد. به این ناحیه استخوان ترابكولار می‌گویند؛ یك پوسته بیرونی از استخوان متراكم كه در اطراف استخوان اسفنجی پیچیده می‌شود. به پوسته سخت استخوان قشر مغز گفته می‌شود. هنگامی كه پوكی استخوان رخ می‌دهد، تعداد سوراخ‌ها در اسفنج بزرگ‌تر و بیشتر شده كه باعث ضعیف شدن داخل استخوان می‌شود. این موضوع باعث آسیب دیدن سایز اندام‌های بدن می‌شود، زیرا استخوان‌ها وظیفه حمایت و محافظت از این اندام‌ها را دارند.

وی در ادامه عنوان كرد: توجه داشته باشید كه یك رژیم غذایی متعادل و سالم به شما كمك می‌كند تا از سنین پایین استخوان‌های سالمی داشت باشید و آنها را در طول زندگی خود سالن نگه دارید یا حتی قوی‌تر كنید. شما به كلسیم كافی برای حفظ سلامت استخوان‌ها و ویتامین D برای كمك به جذب كلسیم در بدن نیاز دارید. شما باید بتوانید تمام مواد مغذی مورد نیاز برای استخوان‌های سالم را با داشتن یك رژیم غذایی متعادل دریافت كنید. یك رژیم غذایی خوب تنها یكی از اجزای سازنده استخوان‌های سالم است كه شامل ورزش و اجتناب از برخی عوامل خطر پوكی استخوان نیز می‌شود. منابعی مثل شیر، پنیر و سایر غذاهای لبنی، سبزیجات برگ سبز، مانند كلم بروكلی و كلم، آجیل، نان و هر چیزی كه با آرد غنی شده درست شود، ماهی‌های استخوان‌دار كه حاوی كلسیم فراوان هستند و می‌توانند برای استخوان‌های ما مفید باشند.

این متخصص بیماری‌های روماتولوژی ضمن اشاره به علائم پوكی استخوان گفت: به طور معمول، پوكی استخوان علامتی خاصی ندارد. به همین دلیل است كه گاهی به آن بیماری خاموش نیز می‌گویند. با این حال برخی از علائمی كه احتمالاً نشانه پوكی استخوان هستند، عبارت‌اند از: كوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولاً حدود 3 سانتی متر از قد فرد كم می‌شود)، تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)، تنگی نفس (ظرفیت كمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسك)، شكستگی استخوان و احساس درد در قسمت پایین كمر. به طور كلی؛ می‌توان از اولین علائم پوكی استخوان یا استئوپروز به بی‌خوابی ناگهانی، گرفتگی شبانه پاها، درد مداوم كمر، بیماری‌های لثه و شل شدن دندان‌ها، كاهش تدریجی قد اشاره كرد.

دكتر رضا محتشمی در ادامه گفت: ساختار استخوان‌ها از بافت‌های زنده و در حال رشد ساخته شده‌اند. به نوعی متوان داخل استخوان‌های سالم را به یك اسفنج تشبیه كرد. به این ناحیه استخوان ترابكولار می‌گویند؛ یك پوسته بیرونی از استخوان متراكم كه در اطراف استخوان اسفنجی پیچیده می‌شود. به پوسته سخت استخوان قشر مغز گفته می‌شود. هنگامی كه پوكی استخوان رخ می‌دهد، تعداد سوراخ‌ها در اسفنج بزرگ‌تر و بیشتر شده كه باعث ضعیف شدن داخل استخوان می‌شود. این موضوع باعث آسیب دیدن سایز اندام‌های بدن می‌شود، زیرا استخوان‌ها وظیفه حمایت و محافظت از این اندام‌ها را دارند.

وی در ادامه عنوان كرد: توجه داشته باشید كه یك رژیم غذایی متعادل و سالم به شما كمك می‌كند تا از سنین پایین استخوان‌های سالمی داشت باشید و آنها را در طول زندگی خود سالم نگه دارید یا حتی قوی‌تر كنید. شما به كلسیم كافی برای حفظ سلامت استخوان‌ها و ویتامین D برای كمك به جذب كلسیم در بدن نیاز دارید. شما باید بتوانید تمام مواد مغذی مورد نیاز برای استخوان‌های سالم را با داشتن یك رژیم غذایی متعادل دریافت كنید. یك رژیم غذایی خوب تنها یكی از اجزای سازنده استخوان‌های سالم است كه شامل ورزش و اجتناب از برخی عوامل خطر پوكی استخوان نیز می‌شود. منابعی مثل شیر، پنیر و سایر غذاهای لبنی، سبزیجات برگ سبز، مانند كلم بروكلی و كلم، آجیل، نان و هر چیزی كه با آرد غنی شده درست شود، ماهی‌های استخوان‌دار كه حاوی كلسیم فراوان هستند و می‌توانند برای استخوان‌های ما مفید باشند.

این متخصص بیماری‌های روماتولوژی ضمن اشاره به علائم پوكی استخوان گفت: به طور معمول، پوكی استخوان علامتی خاصی ندارد. به همین دلیل است كه گاهی به آن بیماری خاموش نیز می‌گویند. با این حال برخی از علائمی كه احتمالاً نشانه پوكی استخوان هستند، عبارت‌اند از: كوتاه شدن قد به مرور زمان (معمولاً حدود 3 سانتی متر از قد فرد كم می‌شود)، تغییر در وضعیت بدن (خم شدن بدن به سمت جلو)، تنگی نفس (ظرفیت كمتر ریه به دلیل فشرده شدن دیسك)، شكستگی استخوان و احساس درد در قسمت پایین كمر. به طور كلی؛ می‌توان از اولین علائم پوكی استخوان یا استئوپروز به بی‌خوابی ناگهانی، گرفتگی شبانه پاها، درد مداوم كمر، بیماری‌های لثه و شل شدن دندان‌ها، كاهش تدریجی قد اشاره كرد.

دكتر رضا محتشمی در ادامه گفت: ساختار استخوان‌ها و وزن فرد، از جمله مواردی هستند كه خطر ابتلا به پوكی استخوان را افزایش می‌دهند. افراد لاغر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پوكی استخوان هستند، زیرا استخوان كمتری برای از دست دادن نسبت به افرادی با وزن بیشتر و بدن بزرگ‌تر دارند. سابقه خانوادگی نیز در خطر پوكی استخوان نقش دارد. اگر والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما علائمی از پوكی استخوان، مانند شكستگی لگن پس از یك زمین خوردن جزئی داشته‌اند، ممكن است خطر ابتلا به این بیماری در شما هم وجود داشته باشد.

وی همچنین بیان كرد: به طور معمول برای درمان پوكی استخوان افراد، از روش‌های درمانی همچون ورزش، مكمل‌های ویتامین، مواد معدنی و برخی از داروهای خاص استانده می‌شود. روش‌های درمانی همچون ورزش و مكمل‌ها اغلب برای كمك به پیشگیری از پوكی استخوان پیشنهاد می‌شوند. دسته‌های مختلفی از داروها برای درمان پوكی استخوان استفاده می‌شوند. بهترین روش درمان، بسته به شرایط فیزیكی هر فرد، متفاوت است و نمی‌توان یك درمان كلی را برای همه افراد بهترین تعیین كرد.