روابط اقتصادی خارجی جاده صاف ایران تا تركیه فقط با «ریال» و «لیر»

به گزارش گروه چندرسانه‌ای رادیو جوان؛ برخی كشور‌ها به بستن پیمان‌های دوجانبه با كشور‌های عمده تجاری خود روی می‌آورند كه انتظار می‌رود نتیجه بازی برای دو طرف برد- برد باشد. ایران نیز اولین پیمان پولی دوجانبه را با تركیه به امضا رسانده كه براساس آن «ریال» و «لیر»، جایگزین ارزهای مرجع در مبادلات كالایی خواهد شد.

امضای پیمان پولی بین ایران و تركیه چه تاثیری در تجارت دو كشور خواهد داشت؟ اگرچه به گفته فعالان اقتصادی این پیمان‌ها با مزایایی از قبیل كاهش هزینه‌های انتقال پول و تسهیل در روابط بانكی همراه خواهد بود، اما در این میان ملاحظاتی نیز وجود دارد.

نخست اینكه باید در تعهدات پولی دوجانبه، دو طرف به اندازه كافی پول یكدیگر را قبول داشته باشند. دوم اینكه باید به اهمیت وزن‌های تجاری و تنوع كالاهای تجاری توجه شود. در واقع تنوع كالاهای تجاری بین كشور‌های مختلف از اصل‌هایی است كه اگر مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند نتایج این پیمان‌ها را كاهش بدهد. سوم اینكه نوسانات نرخ ارز رایج دو كشور می‌تواند در نتیجه‌بخش بودن این پیمان‌ها، چالش ایجاد كند و چهارم اینكه از آنجا كه معمولا در این پیمان‌ها تصفیه حساب به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود، باید دید كه آیا صادركنندگان كشور مقابل نیز حاضرند به این شیوه و با گذشت دوره‌ای مشخص تسویه حساب كنند یا خیر؟
چرا ایران و تركیه پیمان پولی امضا می‌كنند؟

یكی از مهم‌ترین انگیزه‌های پیمان پولی دوجانبه ایران و تركیه، به چشم‌انداز 30 میلیارد دلاری تجارت دو كشور كه چندی پیش از سوی روسای جمهور آنها اعلام شد، برمی‌گردد. دو كشور ایران و تركیه برای توسعه روابط مشترك اقتصادی و رساندن مبادلات تجاری به رقم 30 میلیارد دلار، تصمیمات مهمی اتخاذ كرده‌اند. حسن روحانی اواخر هفته گذشته در جریان سفر رجب طیب اردوغان به تهران در این زمینه اعلام كرد: توسعه روابط بانكی، تجارت با پول ملی، همچنین فعالیت سه مرز میان ایران و تركیه به‌صورت 24 ساعته، از جمله تصمیماتی است كه در مذاكرات فشرده دو طرف اتخاذ شدند. رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری تركیه نیز در این زمینه گفت: با هدف ارتقای حجم روابط به میزان 30 میلیارد دلار، تصمیم گرفتیم همكاری‌های بانك‌های مركزی دو كشور و سایر بانك‌ها هر چه بیشتر تقویت شود و به‌منظور نجات روابط اقتصادی خود از فشار ارز، تصمیم گرفتیم مبادلات تجاری خود را با استفاده از پول ملی خودمان انجام دهیم. البته عموما پیمان‌های پولی بین كشورها به دو هدف منعقد می‌شود. نخست به منظور تامین مالی تجارت و دوم؛ به منظور افزایش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی. حال به نظر می‌رسد با توجه به چشم‌انداز تجارت 30 میلیارد دلاری ایران و تركیه، هدف اول به‌عنوان عامل انگیزشی در امضای این پیش‌نویس كه نخستین پیمان پولی ایران با یك كشور است، ایفای نقش می‌كند. در مجموع اهمیت تجارت و اقتصاد بین‌الملل در مسیر توسعه از یك طرف و پیچیده شدن روابط بین كشور‌ها با چاشنی تنش‌های موجود از سوی دیگر، باعث شده است كه كشور‌ها جلوه‌هایی جدید از روابط بین‌المللی را به‌منظور دستیابی به اهداف متفاوت ایجاد كنند. در همین راستا برخی كشور‌ها به بستن پیمان‌های دوجانبه با كشور‌های عمده تجاری خود روی می‌آورند. پیمان دوجانبه، یك بازی دوجانبه است كه انتظار می‌رود نتیجه بازی برای دو طرف برد-برد باشد. بنابراین نقطه شروع یك پیمان دوجانبه زمانی جرقه می‌خورد كه دو كشور نه‌تنها در زمان شروع پیمان بلكه با گذشت زمان و با وجود تغییرات اقتصادی-سیاسی انگیزه كافی برای شروع تعهد داشته باشند. این پیمان‌ها می‌توانند دوجانبه یا چندجانبه باشند. از متداول‌ترین نوع این پیمان‌ها می‌توان به پیمان‌های پولی اشاره كرد كه كشور‌های مختلف به‌منظور اهداف مختلف با یكدیگر می‌بندند. ازآنجاكه یك طرف هر تجارت فیزیكی، مراودات پولی است كه باید بین دو طرف تجارت صورت گیرد، اغلب كشور‌هایی كه تجارت گسترده با یكدیگر دارند از این پیمان‌ها استفاده می‌كنند. بنابراین یكی از اهداف این پیمان‌ها تسهیل‌سازی معاملات و همین‌طور كاهش اثرات نوسان ارز در روابط بین كشور‌های هم‌پیمان است. این پیمان در نهایت منجر به حذف ارز سومی كه تا قبل از پیمان در تجارت بین كشور‌ها متداول بود، می‌شود.
مزایای پیمان پولی ایران و تركیه

تركیه یكی از شركای اصلی تجاری ایران است كه در طول سال‌های تحریم نیز سعی در حفظ روابط سیاسی و اقتصادی خود با ایران كرده است. از این رو هرگونه اقدامی كه موجب تسهیل در روابط تجاری دو كشور شود، می‌تواند برای تجار مفید باشد. بنابراین فعالان اقتصادی معتقدند این پیمان می‌تواند مسیر را برای توسعه تجارت هموار كند. از سوی دیگر این پیمان‌ها معمولا بین دو اقتصاد مشابه به لحاظ ساختار تجاری منعقد می‌شود و ایران و تركیه نیز از این شباهت برخوردارند. محسن جلال‌پور، فعال اقتصادی سه مزیت پیمان پولی ایران و تركیه را برمی‌شمارد. او می‌گوید: در شرایطی كه ما با پدیده تحریم مواجه هستیم، این پیمان می‌تواند نیاز به انتقال پول را برای ما برطرف كند، از سویی هزینه‌های انتقال پول را كاهش دهد و علاوه بر این از نوسانات ارزها در مقابل هم نیز جلوگیری می‌كند. این فعال اقتصادی با اشاره به رتبه 5 چین در انعقاد این دست از پیمان‌ها، عنوان می‌كند: چینی‌ها بیش از 500 پیمان پولی را منعقد كرده‌اند و در این‌باره توانسته‌اند رتبه خود را به 5 برسانند.

محمدحسین برخوردار، یكی دیگر از فعالان اقتصادی در مورد تاثیر پیمان پولی ایران و تركیه، به كاهش هزینه‌های مالی تجارت اشاره می‌كند و می‌گوید: این موضوع در كاهش زمان تجارت نیز بسیار تاثیرگذار بوده و می‌تواند راهگشای توسعه تجارت با این كشور شود. از سوی دیگر به‌طور كلی پیمان‌های پولی می‌تواند كشورها را برای تجارت بیشتر ترغیب كند و مسلما پیمان پولی ایران و تركیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما در این میان نباید فراموش كرد كه همین اندازه كه این پیمان برای تجار ایرانی منفعت دارد، مسیر را برای صادرات بیشتر تركیه به ایران نیز هموار می‌كند. بنابراین بازرگانان ایرانی باید مراقب باشند كه از این شرایط بهره كافی را ببرند و ورود به بازار تركیه را با این اتفاق، جدی تر بگیرند. محمد لاهوتی، ‌رئیس كنفدراسیون صادرات نیز بر این باور است كه پیمان پولی بین ایران و تركیه می‌تواند با توجه به محدودیت در ایجاد روابط بانكی، این خلأ را تا حد زیادی پر كند. او معتقد است هرچند روابط بانكی پس از لغو تحریم‌ها روزهای بهتری را می‌گذراند؛ اما هنوز به وضعیت قبل از تحریم‌ها برنگشته است. بنابراین شرایط گشایش اعتبار برای تمام بانك‌ها مهیا نیست و نمی‌توانیم از امكانات بانكی موجود در فضای بین‌المللی استفاده كنیم. در نتیجه برای خنثی كردن زیان‌های ناشی از این محدودیت‌ها، نیاز است روابط تجاری خود را با كشورهای عمده طرف تجاری مان گسترش دهیم. به خصوص به رسمیت شناختن واحد پولی دو كشور می‌تواند در توسعه روابط، یاری رسان باشد.

منهای نفت را پیرامون این موضوع بشنوید.

انتهای پیام/