دوازدهم آذرماه، روز جهانی معلولان

دوازدهم آذرماه، مصادف با سوم دسامبر سال1992 میلادی، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد،به عنوان روز جهانی معلولان نام گذاری شده است. هدف از تعیین این روز ارتقای رشد اذهان عمومی درباره‌ی مسائل مربوط به معلولیت‌های گوناگون و افزایش آگاهی‌هایی بوده است كه باید از مسئله‌ی پیوستن افراد معلول در تمامی جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی منتج شود.

در سراسر جهان میلیون‌ها نفر به دلیل نقص در سیستم روحی و مغزی جسمی و حسی از معلولیت رنج می‌برند. این افراد هر جا كه باشند و در هر نقطه‌ای از دنیا كه به سر برند به دلیل موانع ظاهری یا اجتماعی با محدودیت‌هایی در زندگی خود مواجه می‌شوند. در طی بیست سال اخیر كوشش‌های چشمگیری در شناساندن و معرفی اشخاص معلول به جامعه‌ی انسانی صورت پذیرفته است. یكی ازمواردی كه می‌توان از آن به عنوان نقطه‌ی عطفی در این زمینه نام برد. اعلام سال 1981 میلادی به عنوان سال جهانی معلولان به همت مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت پذیرفت تا كیفیت و شركت فعالانه و همه‌جانبه افراد معلول را در زندگی اجتماعی و گسترش و پیشرفت آنها ارتقا یابد.

آنچه در ارتباطات اجتماعی با معلول باید در نظر گرفت، این نكته است كه ارتباط با آنها، باید همراه احترام باشد و از ترحم به ایشان دوری گزید. تفاوت این دو نوع رفتار در این است كه در اولی، طرفِ موردِ احترام، انسانی بزرگ به شمار می آید، اما در گزینه‌ی ترحم، مخاطبْ انسانی ذلیل و خوار شمرده می شود كه باید همواره دست او را گرفت. به یاد داشته باشیم آنچه توانایی را می سازد، اراده است و اراده اگر بخواهد جاری شود، هیچ بهانه ای را نمی‌شناسد.

معلولان باید فرصت یابند تا استعدادهای خلاّق هنری و فكری خود را رشد دهند و آن را نه تنها برای منافع خود، بلكه برای غنی سازی جامعه به كار گیرند. به این منظور، باید دسترسی آنان برای مشاركت در فعالیت‌های فرهنگی تضمین شود. از شمار این اقدامات، می توان تهیه وسایل كمك ارتباطی برای ناشنوایان، منابع و مطالب علمی به خط بریل یا نوارهای صوتی برای اشخاصی كه دچار اختلالات بینایی در سطح مختلف‌اند، و خواندنی‌هایی را كه از لحاظ كمی و كیفی باتوان و استعداد افراد كم توان ذهنی مناسب باشد نام برد.

كمك و یاری رساندن به هم نوع، فضیلتی است بزرگ و در اسلام سفارش زیادی به آن شده است. البته این كمك باید به حال كمك گیرنده مفید باشد و موجب ناراحتی او نشود. كسانی كه با انگیزه‌ی خودنمایی، ارضای حس خود بزرگ بینی و فخرفروشی به دیگران كمك می‌كنند، راه خطا می‌روند. در این میان، كمك به افراد معلول، برداشتن همه موانع و مشكلات نیست، بلكه كمك به انجام كاری است كه این افراد از عهده آن برنمی‌آیند. فراهم ساختن امكانات شركت واقعی معلولان جسمی در زندگی اجتماعی، در آنها دلگرمی، اعتماد به نفس و نشاط می‌آفریند.

امروزه با پیشرفت فناوری اطلاعات، زمینه و عرصه برای حضور معلولان در عرصه‌های گوناگون در جامعه بیش از پیش فراهم شده و این فرصتی است كه می‌تواند مشاركت آنان را افزایش دهد. ضمن اینكه نباید فراموش كرد كه مشاركت در عرصه‌های مختلف حق معلولان است چون آنان نیز شهروندان جامعه محسوب می‌شوند و دسترسی برابر به فرصت‌ها را باید فراهم كرد. همچنین باید زمینه‌ی حضور مسئولان سازمان‌های غیردولتی فعال در حوزه‌ی معلولیت را در تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌ها، اجرا و نظارت بر فعالیت‌ها فراهم كرد و بدون مشاركت معلولان و خواسته‌های منطقی آنان برایشان تصمیم گرفته نشود.

همچنین شاخص‌های رفاه اجتماعی در جامعه معلولان در مقایسه با سایر مردم سنجیده شود تا شفاف‌تر بتوان درخصوص حقوق و وضعیت معلولان اظهارنظر كرد. در این صورت است كه می‌توان با برنامه‌ریزی دقیق‌تر از قبل، موانع جلو روی حركت معلولان برداشته شود. این تصور كه مشكل معلولیت مشكل مربوط به فرد است و نه جامعه، اشتباهی فاحش و دردناك است. باید پذیرفت كه معلولیت مشكل جامعه است و باید شرایطی فراهم شود تا همه این افراد جامعه از حق شهروندی برخوردار باشند و جامعه بتواند با اتخاذ رویكرد‌های مناسب زمینه‌ی حضور و مشاركت این افراد را فراهم كند و به دلیل معلولیت از عرصه‌های اجتماعی طرد نشوند و مسئولیت‌های اجتماعی سازمان‌ها و مردم در قبال این شهروندان افزایش یابد.

در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و به ویژه اصل 29 این قانون، قانون ساختار نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، كنوانسیون جهانی حقوق معلولان و برخی از اسناد دیگر بر توجه به حقوق معلولان و موضوع معلولیت در سطوح مختلف پیشگیری تاكید شده است.

قدر مسلم برگزاری روز معلولان تعمیم شناخت جوامع و قشرهای مردم از نیازها و فعالیت‌های معلولان و نیز آشنا شدن خود معلولان با حقوق مادی و معنوی خود و ارائه‌ی راهكار مناسب برای رفع موانع و آسیب‌هاست.

دوازدهم آذرماه، روز جهانی معلولان گرامی باد.